Në peizazhin aktual politik paszgjedhor në Shqipërisë, pas një tjetër humbjeje shkatërruese, Partia Demokratike rrezikon të humbasë rëndësinë nëse nuk kryen një reformë rrënjësore.
Nga Fjori Sinoruka
Partia Demokratike fitoi 50 nga 140 vendet e parlamentit, shumë larg socialistëve të kryeministrit Edi Rama, të cilit me 83 vende, i duhet vetëm një shumicë e madhe për të ndryshuar kushtetutën sipas dëshirës.
Pas katër zgjedhjeve të humbura parlamentare dhe 12 vitesh në opozitë, analistët bien dakord që Partia Demokratike, dikur e fuqishme, ka nevojë të madhe për reforma dhe një udhëheqës të ri, një që nuk përballet me akuza për korrupsion në vend apo sanksione të vendosura nga aleati kryesor perëndimor i Shqipërisë, Shtetet e Bashkuara.
Megjithatë, për momentin, udhëheqësi 81-vjeçar i partisë, Sali Berisha, duket se synon vetëm të sulmojë integritetin e zgjedhjeve, ndërsa hedh poshtë thirrjet për dorëheqjen e tij.
Refuzimi i tij për të marrë në konsideratë ndryshimin rrezikon ta dënojë partinë me mungesë rëndësie politike, paralajmërojnë analistët.
“Pika në të cilën ka arritur opozita është një pikë nga e cila do të jetë e vështirë të rikuperohet”, tha eksperti politik dhe sociologu Ergys Mërtiri.
“Në 12 vitet që nga humbja e zgjedhjeve parlamentare të vitit 2013, ajo nuk ka kryer asnjë reformë të brendshme dhe as nuk ka reflektuar fare mbi situatën e saj”, tha ai për BIRN.
“Partia ka ekzistuar për 35 vjet me të njëjtën frymë, me të njëjtën mënyrë të të bërit politikë, me të njëjtin diskurs dhe në një masë të madhe me të njëjtët njerëz. Si e tillë, është një parti që është jashtë kontaktit, jashtë hapit me zhvillimin e vendit dhe shoqërisë.”
Analizë e brendshme?
Numri i mandateve të fituara nga Partia Socialiste është më i madhi që nga viti 1997; performanca e Demokratëve është një nga më të këqijat që nga rënia e komunizmit më shumë se tre dekada më parë, kur karriera politike e Berishës ishte në hapat e saj të parë.
Demokratët i kishin varur shpresat e tyre në imitimin e fushatës MAGA të Donald Trump, madje duke adoptuar sloganin “Shqipëria madhështore” dhe duke rekrutuar një ish-strateg të fushatës së Trump.
Nuk funksionoi. Megjithatë, larg analizës së brendshme, Berisha ua hodhi fajin rivalëve të tij, duke akuzuar socialistët për blerje votash dhe “krime të tjera të tmerrshme”.
Ai u zotua të mos i njihte rezultatet ose të jepte dorëheqjen, pavarësisht një rregulli të partisë të futur në vitin 2021 që kërkonte që udhëheqësi të jepte dorëheqjen në rast të humbjes së zgjedhjeve.
“Shqipëria kreu një farsë elektorale”, tha ai. “Nëse statuti i referohet zgjedhjeve, Shqipëria nuk pati zgjedhje.”
E pyetur për të komentuar mbi akuzat për mashtrim elektoral, zyra e kryeministrit Rama i dërgoi BIRN një video të Berishës duke hedhur poshtë rezultatet e zgjedhjeve sa herë që humbiste që nga viti 1997.
Përgjigja e fundit e Berishës është tipike e veteranit të zjarrtë që mori për herë të parë frenat e Partisë Demokratike në vitin 1991, duke shërbyer si president i Shqipërisë midis viteve 1992 dhe 1997 dhe kryeministër nga viti 2005 deri në vitin 2013.
Kur Demokratët u rrëzuan nga Socialistët e Ramës në vitin 2013, Berisha dha dorëheqjen nga udhëheqja e partisë, duke ia dorëzuar ish-kryetarit të saj Lulzim Basha.
Megjithatë, Berisha nuk u dorëzua dhe në vitin 2021, kur SHBA-ja e futi atë në listën e zezë për korrupsion të dyshuar, Basha mori masa për ta përjashtuar Berishën nga partia që ai kishte bashkëthemeluar; pas tre vitesh kaosi partiak, Berisha e rifitoi drejtimin e partisë, por Basha dhe një numër të tjerësh dezertuan.
Nga tre fraksione të ndara që garuan në zgjedhjet e majit, njëri arriti të fitonte një vend; dy të tjerët nuk ia dolën, “por ndikimi i tyre gërryes, si matematikisht ashtu edhe simbolikisht, është i dukshëm”, tha eksperti politik Lutfi Dervishi.
Një brez post-Berisha
Duke kërkuar të kundërshtojnë rezultatet, demokratët po shmangin “analizën e brendshme”, tha Dervishi për BIRN, “por kjo nuk do të jetë e mjaftueshme”.
“Protestat, konferencat për shtyp dhe denoncimet e përdorimit të administratës publike dhe blerjes së votave janë bërë mjetet e vetme në duart e Partisë Demokratike”, tha ai.
“Megjithatë, kjo nuk është e mjaftueshme. Vetëm dy vjet e ndajnë Partinë Demokratike nga beteja për Tiranën në zgjedhjet lokale, dhe debati për një brez post-Berisha as nuk ka filluar.”
Partia do të bënte mirë të mos e bojkotonte parlamentin, shtoi ai.
“Partia Demokratike duhet të shpëtojë shpejt nga kurthi i një opozite që proteston, por nuk fiton. Ajo nuk ka fituar asnjë betejë të madhe që nga viti 2009. Mospjesëmarrja në Kuvend është një rrugë e rrezikshme, tashmë e provuar të jetë një strategji me pasoja katastrofike.”
Mërtiri, sociologu, tha se shpresa e vetme e partisë për rindërtim ishte të hiqte dorë nga “Berishizmi”.
“Ajo parti, si një parti e madhe që ka rreth vetes njerëz që kanë moral dhe vlera politike, ka mundësinë të ngrihet përsëri nëse ndërmerr një transformim radikal, themelor dhe të dhimbshëm”, tha ai.
“Ajo duhet të bëhet përsëri një parti moderne, të reformohet, të prodhojë figura të reja, një diskurs të ri, një mënyrë të re të të bërit politikë dhe kjo nuk duhet të bëhet nga ata njerëz që janë aktualisht në krye të partisë, por nga një lëvizje që vjen nga poshtë.”
“Njerëz të rinj”, tha ai, duhet “të marrin fatin e partisë në duart e tyre”.
