Nga Frank Gardner – Korrespondent për sigurinë në BBC
Me fjalë, Irani është përgjigjur ashpër ndaj sulmeve ajrore të SHBA-ve ndaj tre prej objekteve të saj bërthamore duke premtuar për “pasoja të pafundme”. Por në raste të tilla rëndësi kanë veprat dhe tashmë kanë nisur diskutimet e nxehta brenda elitës politike të Iranit, se cila do të jetë kundërpërgjigja e tyre.
A do ta përshkallëzojnë konfliktin duke u hakmarrë kundër interesave të SHBA-ve, apo do të bëjnë siç u ka thënë presidenti Donald Trump, pra të bisedojnë, që në praktikë do të thotë t’i japin fund pasurimit të uraniumit në Iran?
Ky debat i brendshëm do të zhvillohet në një kohë kur shumë komandantë të lartë iranianë shikojnë “kokën” e tyre, duke u shqetësuar se mund të jenë shënjestra e radhës e sulmeve izraelite ose ndoshta kanë një spiun brenda tyre që i ka tradhtuar te Mossad-it, agjencia e spiunazhit të Izraelit.
Gjerësisht, për Iranin në këtë moment ka tre rrugë të ndryshme strategjike të hapura. Secila ka rrezikun e vet dhe pyetja që do të shtrohet më së shumti ka të bëjë me gjënë më të rëndësishme për Republikën Islamike: A do ia dalë të mbijetojë regjimi?
Hakmarrje e fortë dhe e shpejtë
Shumë prej tyre do kërkojnë për gjak. Irani do të përshkruhej vetëm me një fjalë për momentin: I poshtëruar. Fillimisht nga Izraeli ndërsa tani nga kombi që e quan “Satani i madh”, duke iu referuar Amerikës.
Prej dhjetë ditësh Irani vijon shkëmbimin e zjarrit me Izraelin, por kundërpërgjigja ndaj SHBA-ve sjell një rrezik të një niveli krejt të ri, jo vetëm për Iranin, por për të gjithë rajonin.
Teherani besohet se ka gjysmën e stokut origjinal të 3 mijë raketave, pas sulmeve me Izraelin. Në listën e saj janë rreth 20 baza ushtarake amerikane të cilat janë vendosur përgjatë Lindjes së Mesme.
Më e afërta është Flota e Pestë e Marinës Amerikane që është vendosur në Mina Salman, në Bahrein. Por Irani mund të ngurrojë të godasë një shtet fqinj në Gjirin Arab. Me shumë mundësi, mund të përdorë milicitë që mbështet në Irak dhe Siri për të sulmuar një nga bazat amerikane në At-Tanf, Ain Al-Asad ose Erbil.
Kur Trump urdhëroi vrasjen e liderit të Forcave Quds, Qassim Suleimani në vitin 2020, Irani u kundërpërgjigj duke shënjestruar personelin ushtarak amerikan në Irak, por dështoi të vriste njeri.
Irani mund të lëshojë “sulme në tufë” ndaj marinës amerikane duke përdorur dronë dhe torpedo të shpejta. Këtë gjë Marina e Gardës Revolucionare e ka praktikuar me vite.
Qëllimi është, gjithmonë nëse merret kjo rrugë, të mbingarkojnë mbrojtjen detare të SHBA-ve përmes numrit të madh të sulmuesve. Teherani mund të pyesë edhe aleatët në Jemen, Houthi-t, të rinisin sulmet mbi anijet perëndimore që kalojnë mes Oqeanit Indian dhe Detit të Kuq.
Ka edhe shënjestra ekonomike që mund të godasë Irani, por kjo do ta kthente në antagoniste te fqinjët e Gjirit Arab, që së fundmi kishin arritur një mënyrë për të jetuar me Republikën Islamike.
Goditja më e madhe dhe më dëmtuese do të ishte mbyllja e Ngushticës së Hormuzit, aty ku çdo ditë kalojnë 20% e furnizimeve të botës me naftë. Këtë mund ta bëjë duke vendosur mina detare dhe duke krijuar rrezik vdekjeprurës si për anijet e marinave ushtarake edhe për ato tregtare.
Më pas vazhdojmë me hakerimet. Irani, bashkë me Korenë e Veriut, Rusinë dhe Kinë kanë një aftësi të sofistikuar për sulme kibernetike. Duke vendosur sisteme “malware” në rrjetet amerikane ose biznese, mund të shkaktojë dëme të mëdha.
Kundërpërgjigje më vonë
Kjo do të thotë të pritet derisa tensionet aktuale të kenë rënë dhe të nisë një sulm befasues në një kohë që Irani e zgjedh, kur bazat amerikane të mos jenë në gatishmërinë maksimale.
Sulme të tilla mund të shënjestrojnë edhe misionet diplomatike, konsullore apo tregtare të SHBA-së. Madje mund të zgjerohen deri në vrasjen e individëve të caktuar.
Rreziku për Iranin në këtë rast do të ishte se do të rizgjonte sulme të reja amerikane në një kohë kur qytetarët e thjeshtë po i ktheheshin jetës normale.
Të mos hakmerren fare
Do duhej vetëpërmbajtje shumë e madhe nga Irani për ta tejkaluar këtë situatë. Mund të zgjedhë rrugën e diplomacisë dhe t’i ribashkohet negociatave me Shtetet e Bashkuara, pavarësisht se Ministri i Jashtëm i Iranit ka theksuar se nuk u larguan nga bisedimet, por ishin Izraeli dhe SHBA-ja që i shkatërruan ato.
Por rifillimi i negociatave SHBA-Iran në Muskat, Romë apo kudo tjetër, do të kishte kuptim vetëm nëse Irani do të ishte i gatshëm të pranonte linjën e kuqe që kërkojnë si SHBA-të ashtu edhe Izraeli. Kjo do të thotë se për të mbajtur programin civil bërthamor, Irani duhet të dërgojë të gjithë uraniumin jashtë vendit për pasurim.
Mosveprimi pas një goditjeje të tillë bën që regjimi iranian të duket i dobët, veçanërisht pas gjithë paralajmërimeve për pasoja të rënda nëse SHBA-të do të sulmonin. Në fund, ai mund të vendosë se rreziku i dobësimit të kontrollit mbi popullsinë e tij tejkalon koston e sulmeve të mëtejshme amerikane.
