Donald Trump është skualifikuar nga kandidimi si kandidat presidencial në dy shtete, Kolorado dhe Maine. Pra, çfarë do të thotë për zgjedhjet e përgjithshme të vitit të ardhshëm? Trump është kandidati kryesor për të qenë kandidati republikan në nëntor 2024 dhe për të sfiduar Joe Biden për Shtëpinë e Bardhë. Fushata e tij i përshkroi të dyja vendimet si “mizore” dhe një “tentativë për vjedhje të zgjedhjeve”.
Zyrtari më i lartë i zgjedhjeve në Maine vendosi se ish-presidenti nuk ishte i përshtatshëm për të kandiduar për shkak të veprimeve të tij rreth trazirave të Kapitolit. Gjykata më e lartë e Kolorados lëshoi një vendim të ngjashëm, të paprecedentë, vetëm disa ditë më parë. Por është ende e pasigurt nëse emri i Trump do të shfaqet në fletën e votimit kur të dy shtetet të zgjedhin kandidatin e tyre republikan në muajt e ardhshëm, pasi të dy vendimet janë në pritje ndërkohë që procesi i apelit zhvillohet.
Pse Maine e mori këtë vendim?
Ndryshe nga Kolorado, ku Gjykata e Lartë e shtetit vendosi për pranueshmërinë e Trump, në Maine u vendos nga zyrtari më i lartë elektoral për shkak të një pike të “çuditshme” në kushtetutën e tij. Sekretarja e Shtetit Shenna Bellows, një demokrate, lëshoi një vendim prej 34 faqesh që thoshte se Trump duhet të hiqet nga votimi i tij primar republikan për shkak të seksionit 3 të amendamentit të 14-të.
Seksioni 3 skualifikon njerëzit që përfshihen në “kryengritje ose rebelim” nga mbajtja e posteve federale. Në vendimin e saj shkruhej, se Trump “gjatë disa muajve dhe duke kulmuar më 6 janar 2021, përdori një narrativë të rreme të mashtrimit zgjedhor për të ndezur mbështetësit e tij dhe për t’i drejtuar ata në Kapitol”.
Bellows, një zyrtare e zgjedhur, u akuzua për marrjen e një vendimi të motivuar politikisht nga fushata e Trump. Ajo e mohoi këtë dhe tha se ishte “të plotë dhe e bazuar në sundimin e ligjit”. Duke folur për BBC News pas vendimit të saj, Bellows tha se ishte detyra e saj të mbështeste ligjet zgjedhore në shtetin e saj dhe se ajo shpresonte se “Gjykata e Lartë do ta zgjidhte këtë çështje në mbarë vendin”.
Çfarë ndodhi në Kolorado?
Më 19 dhjetor, Gjykata e Lartë e Kolorados tha se gjeti “prova të qarta dhe bindëse që Presidenti Trump ishte përfshirë në kryengritje”. Ishte hera e parë që Seksioni 3 ishte përdorur për të skualifikuar një kandidat presidencial.
Vendimi i gjatë prej 213 faqesh thoshte se veprimet e Trump deri në 6 janar 2021 përbënin kryengritje. Avokatët e tij kishin argumentuar në Kolorado se ai nuk duhet të skualifikohej sepse nuk mbante përgjegjësi për trazirat. Ata gjithashtu vunë në dukje se Trump nuk është akuzuar për nxitje të kryengritjes.
A mund të qëndrojë ende Donald Trump në zgjedhjet e 2024?
Po. Këto vendime zbatohen respektivisht vetëm për Kolorado dhe Maine. Disa orë pas vendimit të Maine, sekretari i shtetit i zgjedhur i Kalifornisë, një demokrat, injoroi thirrjet për të hequr Trump nga votimi paraprak republikan i shtetit, duke thënë se kjo ishte një çështje e gjykatave. Gjykata e lartë e Miçiganit këtë javë refuzoi të dëgjojë një çështje që kërkon të skualifikojë Trump.
Trump është shumë përpara rivalëve të tij republikanë, kështu që mund të fitojë ende nominimin e partisë së tij pa konkurruar në Kolorado ose Maine. Si në Kolorado ashtu edhe në Maine, Joe Biden fitoi kundër Donald Trump në vitin 2020 me një diferencë të madhe dhe nuk ka gjasa që Trump t’i duhet të fitojë shtetet për të hyrë edhe një herë në Shtëpinë e Bardhë.
Çfarë ndodh më pas?
Tani ka të ngjarë që Gjykata e Lartë e SHBA-së të ndërhyjë për të ofruar një vendim që do të zbatohej në nivel kombëtar. Kjo për shkak se Partia Republikane e Kolorados ka apeluar vendimin e shtetit në Gjykatën e Lartë. Gjykata e lartë amerikane do të vendosë nëse do ta marrë çështjen në vitin e ri, por nuk është e qartë se kur.
Emri i Trump do të mbetet në fletën e votimit në Kolorado derisa Gjykata e Lartë të marrë një vendim ose, në një rezultat më pak të mundshëm, të vendosë të mos e marrë çështjen. Vendimi i Maine është gjithashtu në pritje në pritje të një apeli ligjor në gjykatat e shtetit. Çdo vendim i Gjykatës së Lartë të SHBA-së mund ta zëvendësojë këtë dhe të zbatohet në nivel kombëtar.
Gjyqtarët amerikanë do të duhet të marrin në konsideratë argumentet ligjore që do të kërkojnë kohë, por ata do të jenë nën presion për të vendosur përpara zgjedhjeve paraprake të Kolorados dhe Maine më 5 mars, e ashtuquajtura Super e Marta kur numri më i madh i shteteve mbajnë votime. Bilanci i asaj gjykate është zhvendosur në më konservatore vitet e fundit, pjesërisht falë tre gjyqtarëve që u emëruan nga Trump kur ai ishte president.
Ku qëndrojnë ekspertët ligjorë për këtë?
Janë dy çështje kyçe ligjore për t’u marrë parasysh. Njëra është nëse veprimet e Trump në ndërtimin e sulmit ndaj Kapitolit të SHBA-së përbëjnë kryengritje. Tjetra është nëse mbajtësit e funksioneve që Seksioni 3 synonte të ndalonte duhet të përfshinte presidentin.
Një gjykatë më e ulët në Kolorado ka vendosur tashmë se Trump u përfshi në kryengritje, por ligji nuk zbatohej në zyrën e presidencës. Gjykata e Lartë e Kolorados nuk u pajtua dhe studiuesit kryesorë juridikë janë të ndarë nëse ky ligj duhet të zbatohet për Trump. Avokatët e Trump kundërshtojnë se ai u angazhua në kryengritje dhe argumentojnë se komentet e tij ndaj mbështetësve në ditën e trazirave të vitit 2021 mbroheshin nga e drejta e tij për lirinë e fjalës.
Cili është ndikimi politik?
Fushata e Trump tha se vendimi i fundit është një shembull tjetër i sistemit të drejtësisë që përdoret për ta persekutuar atë. Por mund të ketë implikime më të gjera për zgjedhjet e përgjithshme. Dhjetra shtete të tjera amerikane kanë padi të ngjashme duke u përpjekur të ndalojnë Trump të kandidojë, dhe vendimet në Kolorado dhe Maine mund të bëjnë që disa prej tyre të kenë sukses. Nëse Trump ndalohet të kandidojë në një shtet ku ai dhe Biden janë kokë e kokë, kjo mund të jetë kritike në një garë presidenciale që pritet të luftohet ngushtë./Përkthyer dhe përshtatur nga BBC–
