Rrjeti Ballkanik i Gazetarisë Hulumtuese (BIRN) pretendon se Serbia, edhe pas datës 7 tetor 2023 ka vazhduar t’i shesë armë Izraelit.
Në artikullin e publikuar nga BIRN, edhe pse autoritetet zyrtare të Serbisë nuk kanë bërë deklarata lidhur me çështjen, thuhet se Serbia dy herë eksportoi armë në Izrael pas 7 tetorit 2023. BIRN ka kërkuar informacione për eksportin në fjalë nga Ministria e Tregtisë së Brendshme dhe të Jashtme të Serbisë, por Ministria ka refuzuar të japë informacione për këtë temë.
Artikulli vuri në dukje se Ministria u siguron gazetarëve në mënyrë rutinore të dhëna për eksportet e armëve, si lloji dhe sasia e armëve të eksportuara, kompanitë e përfshira në eksport dhe cilët janë përdoruesit përfundimtarë të këtyre armëve, duke tërhequr vëmendjen se dështimi për t’iu përgjigjur kërkesës për këtë temë ishte një situatë e pazakontë.
“Edhe pse ministria refuzon të japë të dhëna, BIRN zbulon se kompania shtetërore e eksportit të armëve Jugoimport-SDPR ka dërguar dy dërgesa në Izrael nga tetori 2023 deri më sot me një vlerë prej mbi 1 milion euro. Sipas të dhënave të përpiluara të portalit Checkpoint nga Administrata Doganore, portali që mbledh të dhënat zyrtare të institucioneve qeveritare në një vend, Jugoimport-SDPR ka eksportuar mallra në Izrael në vlerë prej 540.120 euro në tetor të vitit 2023, ndërsa një dërgesë tjetër në vlerë prej 510 mijë eurosh ka bërë në shkurt”,thuhet në artikull.
ARTIKULLI I PLOTË:
BIRN ka zbuluar se Serbia ka bërë të paktën dy dërgesa të mëdha armësh ose municionesh në Izrael që nga sulmi i Hamasit në tetor 2023, pavarësisht nga një vello sekreti që mbulonte marrëveshjet.
Ministria e Tregtisë e Serbisë mohoi kërkesën e BIRN-it të Ligjit për Lirinë e Informacionit për eksportin e armëve në Izrael nga periudha e tetorit 2023 deri më 26 shkurt 2024, duke i quajtur të dhënat “rreptësisht konfidenciale”.
“Sa i përket informacionit të kërkuar, ju informojmë se [ajo] mbart shenja të një shkalle të caktuar të fshehtësisë, në përputhje me Ligjin për fshehtësinë e të dhënave”, u përgjigj ministria.
“Vendimi i lartpërmendur parashikon se të dhënat sekrete të ministrisë janë ‘të dhëna me interes për Republikën e Serbisë, gjegjësisht të dhëna me interes për punën dhe kryerjen e punëve nën juridiksionin e ministrisë së themeluar me ligj’, shtohet ai.
“Këto të dhëna sekrete do të thotë “informacione, dokumente, riprodhimet e tyre, dmth. kopje dhe materiale që përmbajnë informacion të klasifikuar, pavarësisht nga forma apo mediumi në të cilin janë regjistruar apo ruajtur, si dhe sisteme, pajisje, projekte, plane, objekte, asete, strukturat dhe bizneset që lidhen me të dhënat e klasifikuara.”
Ministria tha se dhënia e të dhënave të tilla do të përfshinte gjithashtu zbulimin e të dhënave të konsideruara si “sekret biznesi”.
Ministria e Tregtisë e Serbisë zakonisht u përgjigjet kërkesave rutinë për FOI për eksportet e armëve – informacion mbi sasitë, llojin e armëve dhe aktorët e përfshirë, si tregtarët dhe “përdoruesit përfundimtarë” të mallrave.
Kjo ishte vetëm hera e dytë që kishte refuzuar një kërkesë të BIRN FOI për eksportet e armëve në vite.
Hera e parë ishte në tetor 2023, në lidhje me municionet për pushkë sulmi të prodhuara në vitin 2022 në fabrikën serbe të armëve Belom , që dyshohet se janë përdorur nga grupi i armatosur serb në sulmin në Banjska, në veri të Kosovës, më 24 shtator, që rezultoi në vrasjen e një polic i Kosovës.
Megjithatë, ndërsa ministria e cilësoi informacionin sekret, BIRN ka zbuluar se të paktën dy dërgesa armësh ose municionesh në Izrael kanë ndodhur që nga sulmi i Hamasit në tetor 2023, me vlerë mbi një milion euro.
Informacioni vjen nga të dhënat doganore të Checkpoint, portal që mbledh informacione tregtare të shtetit serb lidhur me subjektet afariste.
Nga kjo shihet se tregtari kryesor shtetëror i armëve në Serbi, Yugoimport-SDPR, ka eksportuar mallra në Izrael në vlerë prej 540,120 euro në tetor dhe 510,000 euro në shkurt. Të dhënat nuk tregojnë nëse në këtë periudhë janë lëshuar licenca të reja eksporti nga shteti serb për eksport në Izrael.
Të dhënat nuk tregojnë shumë eksporte të tilla të mëdha në Izrael përpara tetorit. Fabrika shtetërore e prodhimit të municionit Prvi Partizan, në Uzhice, Serbinë perëndimore, eksportoi mallra me vlerë rreth 780,000 euro në Izrael në mars dhe prill 2023.
Serbia dhe Izraeli janë aleatë të ngushtë. Presidenti serb Aleksandër Vuçiç dhe kryeministri izraelit Benjamin Netanyahu folën me telefon më 26 shkurt për mbylljen e mëtejshme të lidhjeve.
“Një bisedë e mirë me kryeministrin izraelit Netanyahu për avancimin e mëtejshëm të marrëdhënieve dypalëshe”, ka postuar Vuçiç në Instagram. Ai tha se gjatë diskutimit janë trajtuar të gjitha çështjet kryesore dhe shprehu shpresën se të dyja palët do të përfitojnë prej tij në të ardhmen.
Netanyahu nga ana e tij vlerësoi “veprat” e liderit serb.
“Sapo pata një bisedë të frytshme telefonike me Presidentin Aleksandër Vuçiç të Serbisë. Aleksandër është një mik i vërtetë i Izraelit dhe unë shpreha mirënjohjen time për mbështetjen e tij të palëkundur, si me fjalë ashtu edhe me vepra”, shkroi kryeministri izraelit në Twitter.
Pas sulmit të befasishëm të militantëve të Hamasit kundër Izraelit më 7 tetor, duke vrarë mbi një mijë njerëz, Izraeli filloi një sulm të plotë në Gaza, duke vrarë 31,045 civilë, shumica e të cilëve janë fëmijë dhe gra, sipas Ministrisë së Shëndetësisë të drejtuar nga Hamasi.
Gjykata Ndërkombëtare e Drejtësisë më 26 janar ra dakord të shqyrtonte një rast të Afrikës së Jugut se Izraeli po kryente gjenocid në Gaza dhe e urdhëroi përkohësisht që të lejonte dërgimin e ndihmave humanitare të nevojshme urgjentisht për palestinezët në Rripin e Gazës. Izraeli deri më tani ka refuzuar një armëpushim, duke mohuar gjithashtu akuzat për gjenocid.
