Në një zhvillim që fqinjët jugorë e kanë quajtur me rëndësi historike, Greqia për herë të parë ka përcaktuar zyrtarisht kufijtë më të jashtëm potencialë të shelfit të saj kontinental, përmes Planifikimit Hapësinor Detar Kombëtar. “Ky është një akt institucional me një gjurmë të qartë gjeopolitike, ligjore dhe energjitike, i cili është pjesë e një strategjie afatgjatë për të forcuar sovranitetin kombëtar në det”, raportojnë mediat e shtetit fqinj.
Planifikimi Hapësinor Detar është një mjet strategjik menaxhimi për hapësirën detare, i parashikuar nga Direktiva Evropiane 2014/89/BE. “Për Greqinë, përgatitja e tij shkon përtej kornizës së një procesi teknokratik. Përmes tij, vendi regjistron sistematikisht të gjitha zonat detare në të cilat ushtron ose synon të ushtrojë të drejta sovrane: ujërat territoriale, zonën e afërt, zonën ekonomike ekskluzive dhe shelfin kontinental. Për herë të parë, kufijtë më të jashtëm të shelfit kontinental grek, të vizatuar duke përdorur metodologjinë e vijës së mesme, regjistrohen në një hartë dhe në një dokument zyrtar shtetëror”, bëjnë me dije autoritetet greke.
Sipas të Drejtës Ndërkombëtare të Detit, dhe në veçanti Konventës së Kombeve të Bashkuara për të Drejtën e Detit (UNCLOS), shelfi kontinental ekziston ipso facto dhe ab initio – domethënë, automatikisht dhe që nga fillimi. Nuk kërkohet asnjë akt deklarate apo marrëveshjeje për ekzistencën e tij. Shteti bregdetar ka të drejta sovrane mbi shtratin e detit dhe nëntokën përtej ujërave të tij territoriale, edhe nëse nuk ka pasur ndonjë përcaktim formal të kufijve. Greqia, si shtet anëtar i UNCLOS, thotë se e zbaton plotësisht këtë parim ligjor. “Duke regjistruar kufijtë e jashtëm në Planifikimin Hapësinor Detar, ajo nuk krijon të drejta të reja, por ruan ato që tashmë parashikohen nga rendi juridik ndërkombëtar”, pretendon Athina zyrtare.
“Përcaktimi i kufijve të jashtëm të shelfit kontinental grek merr një rëndësi të dyfishtë: nga njëra anë, konsolidon, me një dokument zyrtar shtetëror, pozicionin ligjor të Greqisë në lidhje me shtrirjen e zonave të saj detare; nga ana tjetër, dërgon një mesazh të qartë në çdo drejtim në lidhje me shtrirjen e të drejtave sovrane greke. Është një tekst që krijon prova politike, forcon argumentet ligjore kundër shteteve të treta dhe mund të shërbejë si referencë në procedurat e mundshme ligjore ndërkombëtare ose negociatat e përcaktimit të kufijve”, thuhet në mediat greke mbi këtë zhvillim.
“Hartëzimi i kufijve të jashtëm vepron si një pengesë kundër qasjeve revizioniste, siç është ajo e Turqisë, e cila refuzon të njohë ndikim të plotë mbi ishujt grekë si Kastellorizo, Rodos, Karpathos ose Kretë. Në të njëjtën kohë, ajo shpërbën ligjërisht dhe gjeografikisht memorandumin turko-libian të vitit 2019, i cili përcakton kufij detarë ndërsa injoron plotësisht shelfin kontinental grek. Greqia, përmes Planifikimit Hapësinor, kthehet në një bazë institucionale dhe deklaron qartë se nuk do të pranojë fakte të kryera jashtë kornizës së së drejtës ndërkombëtare”, raportojnë mediat greke.
Mbetet e paqartë se si i ndikon ky zhvillim bisedimet për ndarjen detare mes Shqipërisë dhe Greqisë. Po ashtu mbetet e paqartë nëse ka patur negociata me palën shqiptare, çka me shumë mundësi nuk ka ndodhur pasi autoritetet greke e paraqesin këtë zhvillim si një fakt të kryer.
