Gjykata Kushtetuese në Shqipëri deklaroi pak ditë më parë, se sipas mendimit të saj, marrëveshja mes kryeministrit të Shqipërisë Edi Rama dhe numrit një të qeverisë italiane, Georgia Meloni, për të krijuar një kamp të procesimit të refugjatëve në Shqipëri për llogari të Italisë, është në përputhje me Kushtetutën shqiptare.
Mirëpo, organizata ndërkombëtare Human Right Watch ka kritikuar vendimin e Gjykatës Kushtetuese të vendit tonë, për të kofirmuar vlefshmërinë kushtetuese të marrëveshjes. Human Right Watch shprehet se marrëveshja për emigrantët mes Tiranës dhe Romës ka disa aspekte abuzime.
Raporti i plotë i Human Right Whatch për marrëveshjen për emigrantët:
Marrëveshja për emigrantët mes Italisë e Shqipërisë shkel ligjin ndërkombëtar dhe është abuzive në shumë aspekte, duke përfshirë krijimin e mundshëm të mungesës ligjore për njerëzit vulnerabël. Megjithatë, plani – për të arrestuar në Shqipëri personat e ndaluar ose të shpëtuar nga Italia në Detin Mesdhe – duket se do të realizohet. Më 29 janar, Gjykata Kushtetuese shqiptare tha se marrëveshja nuk shkel kushtetutën e Shqipërisë, duke i hapur rrugën shqyrtimit parlamentar në Shqipëri. Në Itali, marrëveshja është tani përpara Senatit, pasi ka kaluar dhomën e ulët të parlamentit në fillim të janarit.
Plani angazhon Italinë të ngrejë dy qendra ndalimi me një kapacitet prej 3000 personash në Shqipëri, ku personat e përcaktuar si burra të rritur, përfshirë azilkërkuesit e kapur në det nga roja bregdetare italiane dhe anijet ushtarake, do të dërgohen për identifikim, përpunim azili dhe riatdhesimin. Gratë, fëmijët dhe kushdo që kategorizohet si “vulnerabël” do të përjashtohet. Sipas disa vlerësimeve, plani mund të kushtojë 700 milionë euro gjatë pesë viteve të para.
Veprimi i fundit i Italisë për të hequr përgjegjësitë e saj në det të hapur është i garantuar, vetëm se shkel të drejtat e njerëzve. Pas marrëveshjes së saj abuzive me Libinë, Italia tani dëshiron të marrë njerëz që kanë arritur në mënyrë efektive në vendin jashtë BE-së, duke shkelur parimet themelore të shpëtimit në det dhe duke minuar të drejtat e azilit dhe lirinë nga ndalimi arbitrar. Gjithashtu nuk ka gjasa të pengojë njerëzit të bëjnë kalime të rrezikshme me varka.
Plani ngre shumë pyetje. Si do të ndikojë devijimi i anijeve italiane të shpëtimit për të zbarkuar në Shqipëri, në vend të porteve më të afërta të sigurta italiane, në operacionet e kërkim-shpëtimit të Italisë në Mesdhe? A do të ndahen familjet? Ku, si dhe nga kush do të identifikohen burrat “e pambrojtur”? Si do të garantojnë autoritetet italiane procedurat e drejta të azilit apo rishikimin gjyqësor të ndalimit në Shqipëri?
Është e paqartë se cili ligj do të zbatohet. Italia thotë se ligji italian dhe ai i BE-së, por Komisioni Evropian fillimisht tha se plani është jashtë ligjit të BE-së. Më vonë BE ndryshoi qëndrim, duke thënë se do të monitoronte zbatimin për të vlerësuar përputhshmërinë me ligjin e BE. Gjykata Kushtetuese shqiptare tha se ligji shqiptar do të zbatohej gjithashtu në qendrat e paraburgimit.
Komisioneri i Këshillit të Evropës për të Drejtat e Njeriut paralajmëroi se mungesa e sigurisë ligjore ka të ngjarë të minojë garancitë thelbësore të të drejtave të njeriut. Komisioneri i Lartë i OKB-së për të Drejtat e Njeriut tha javën e kaluar se marrëveshje të ngjashme ekstraterritoriale kanë shkaktuar vuajtje dhe dëme të mëdha.
Komisioni Evropian duhet të ndërhyjë, si për të vlerësuar nëse plani është në përputhje me detyrimet e Italisë sipas Kartës së të Drejtave Themelore të BE-së dhe ligjit të BE-së për azilin, ashtu edhe për t’i dërguar një mesazh të qartë Shqipërisë se pranimi i saj në BE kërkon që ajo të respektojë këto standarde.
Marrëveshja mes kryeministrit të Shqipërisë Edi Rama dhe homologes së tij italiane Georgia Meloni u dërgua në Kushtetuese nga deputetët e Partisë Demokratike dhe u miratua. Më datë 6 nëntor, kryeministri shqiptar Edi Rama dhe kryeministrja italiane Georgia Meloni nënshkruan marrëveshjen, sipas së cilës Italia do të dërgojë në Shqipëri refugjatët që ndalohen në Detin Mesdhe. Refugjatët do të dërgohen në një qendër për pritjen e tyre, e planifikuar që të ndërtohet në Gjadër të Lezhës. Marrëveshja është planifikuar që të nisë në pranverën e 2024./Human Right Whatch-ZËRI/
