Këto ditë dy pandat gjigante që ishin huazuar në kopshtin zoologjik të Edinburgut për dymbëdhjetë vjet, po kthehen në Kinë, sepse kontrata dhjetëvjeçare e parashikuar me agjencinë e Pekinit që menaxhon kreditë, ka skaduar. Lajmi shkaktoi bujë dhe trishtim të madh sepse pandat ishin bërë të famshme; është një fenomen që përsëritet pak a shumë kudo ku ka një kopsht zoologjik me këto kafshë, aq të dashura për publikun.
Mediat i ndjekin Pandat si të ishin yje, duke i kushtuar reportazhe zakoneve të tyre, duke ndjekur hap pas hapi përpjekjet për t’i çiftuar ose, si në rastin e çiftit Edinburg, fekondimin artificial. Janarin e kaluar në portat e kopshtit zoologjik Ueno, në Tokio, ishin tre mijë njerëz në radhë që nga mëngjesi për të përshëndetur Xiang Xiang, panda femër e lindur atje në vitin 2017 nga një çift i huazuar, i cili, dy vjet me vonesë për shkak të pandemisë, ishte gati të niset për në Kinë. Sipas kontratës, në fakt, çdo pasardhës i kafshëve të huazuar është pronë e Kinës.
Pekini i ka përdorur pandat si një mjet diplomatik për dekada. Hera e pare kur ndodhi kjo, thotë Sixth Tone, ishte në vitin 1941, kur Soong Mei-ling, gruaja e udhëheqësit të Republikës së Kinës Chiang Kai-shek, dhuroi dy panda në kopshtin zoologjik të Bronx-it në shenjë mirënjohjeje për ndihmën e SHBA-së gjatë Luftës së Dytë Botërore kino-japoneze. Me ‘lindjen’ e Republikës Popullore të Kinës në vitin 1949, Pekini filloi të binte, ose të refuzonte në mënyrë aktive kërkesat e vendeve kapitaliste. Pjesërisht për t’i dhënë përparësi kërkesave të kombeve mike në emër të solidaritetit socialist, kapja e tyre (pandave) nuk ishte aq e thjeshtë.
Megjithatë, në vitin 1957 kopshti zoologjik i Pekinit i dhuroi dy panda Moskës si dhuratë për popullin sovjetik. Një vit më pas, megjithatë, rusët kërkuan të zëvendësonin një, sepse kishin zbuluar se ishin dy meshkuj. Kështu, Qiqi u shkëmbye me An’an, por, meqenëse kishte pak njohuri për anatominë e pandave, u zbulua se Qiqi ishte në të vërtetë një femër, ndërsa An’an ishte një mashkull. I vetmi vend tjetër që mori panda kineze si dhurata midis viteve 1950 dhe 1960 ishte Koreja e Veriut, ku pesë të tilla mbërritën në njëzet vjet, por vdiqën para kohe.
Për vite me radhë Pekini refuzoi kërkesat këmbëngulëse të Shteteve të Bashkuara, Gjermanisë Perëndimore dhe Mbretërisë së Bashkuar, të cilat gjithashtu ishin të gatshme të blinin kafshët dhe të përpiqeshin të anashkalonin rezistencën kineze, duke i blerë ato në mënyra të tjera. Historia sesi Qiqi, i riemërtuar më vonë Chi-Chi, përfundoi në kopshtin zoologjik të Londrës në vitin 1958 është një shembull. Atë vit, kopshti zoologjik Brookfield i Çikagos iu drejtua një tregtari austriak të kafshëve, Heini Demmer, i cili arriti të merrte një nga kopshti zoologjik i Pekinit në këmbim të tre gjirafave, dy rinocerontëve, dy hipopotamave dhe dy zebrave.
Panda ishte Chichi, e cila sapo ishte kthyer nga Moska, por hyrja e saj në Shtetet e Bashkuara u pengua nga një ligj tregtar, për shkak të prejardhjes së saj komuniste. Demmer e çoi Chi-Chi nëpër Evropë, derisa kopshti zoologjik i Londrës ra dakord ta merrte atë për 390,000 dollarë sot. Chi-Chi – është dërguar në një udhëtim në Moskë për ta çiftuar atë me An’an. Edhe Richard Nixon në Pekin në 1972 ka vizituar pandat.
Robin Wright, një veteran i gazetarisë amerikane që ka shkruar për diplomacinë e pandave që nga viti 1978, thotë se në një moment gjatë vizitës, zonja e parë Pat Nixon, duke parë një panda, tha: “A nuk janë të lezetshëm? Unë i dua ata!”. Zhou Enlai, kryeministri kinez, u përgjigj se do të donte të kishte kafshë të tilla pranë vetes. Panda është kryefjala e diplomacisë kineze. Dy muaj më vonë çifti i parë i pandave mbërriti në Uashington, në kopshtin zoologjik Smithsonian, i cili sot, për herë të parë në pesëdhjetë vjet, e gjen veten ‘jetime’ nga arinjtë bardh e zinj.
Kontrata për strehimin e tre pandave të fundit skadoi e nuk u rinovua dhe të enjten qyteti i Uashongtonit iu tha kafshëve ‘lamtumirë’. Fakti që edhe kopshteve të tjera zoologjike amerikane, të cilave Pekini u ka dhënë panda, nuk u janë rinovuar kontratat, është interpretuar se kjo ka ndodhur për shkak të raporteve të vështira midis Uashingtonit dhe Kinës. Duke qenë se është një mjet diplomatik, Pekini e përdor atë sipas interesave të tij./ZËRI/
