Është e lehtë të bombardohesh me lajme të këqija për ndryshimin e klimës. Edhe ne gazetarëve që raportojmë për këtë temë për çdo ditë, na duket ndonjëherë se gjithmonë e më keq bëhet sa i përket progresit për ndryshimet klimatike.
Sigurisht që kemi të drejtë të shqetësohemi. Ky vit do të jetë më i nxehti në 125 000 vitet e fundit, thonë shkencëtarët dhe pasojat po ndihen në çdo cep të Tokës. Ndërsa liderët botërorë mblidhen për samitin e klimës COP28 në Dubai, ka disa arsye reale për optimizëm.
Le të shohim disa prej tyre:
1. Panelet diellore në rritje
Një ‘rebelim i qetë’ diellor po zhvillohet në rrugë dhe prona në të gjithë Mbretërinë e Bashkuar (MB). Çdo muaj këtë vit, rreth 17,000 familje instaluan panele diellore në të gjithë vendin. Edhe në pjesë të Britanisë ku nuk ka shumë ditë me diell, pronarët e shtëpive vendosën panele në çatitë e tyre.
Rreth tetë për qind e shtëpive në ishullin Anglesey në Uellsin e Veriut tani furnizohen me energji diellore dhe afër gjashtë për qind në zonën e Aberdeenshire. Ky trend nxitet nga çmimi, edhe pse energjia diellore nuk është burimi më i lirë i energjisë elektrike sot.
Jenny Chase, një eksperte e energjisë diellore në organizatën kërkimore BloombergNEF, thotë se njerëzit nuk po vendosin vetëm panele në çatitë e tyre, por ka gjithnjë e më shumë module diellore që vendosen në ballkone. Ju thjesht vendosni një modul diellor, në ballkonin ose kopshtin tuaj, dhe ai mund të plotësojë nevojat aktuale të familjes tuaj, kur moti është me diell. Energjia elektrike nuk hyn në rrjet, nuk ruhet dhe nuk duhet ta raportoni.
“Kjo zvogëlon të konsumin tuaj të energjisë elektrike,” tha Chase për BBC. Ka një tendencë të ngjashme në botë. Kina ka instaluar më shumë panele diellore këtë vit sesa Shtetet e Bashkuara në tre dekadat e fundit. Tani ka shpresë reale se energjia diellore do të luajë një rol kyç në krijimin e një të ardhmeje më të qëndrueshme në Tokë.
2. Automjetet elektrike
Një nga temat më të zakonshme në bisedat e darkës në të gjithë Mbretërinë e Bashkuar është sigurisht ‘tani është koha e duhur për të blerë një makinë elektrike’. Nga numri total i makinave të reja të shitura në botë në vitin 2023, 18 për qind do të jenë automjete me bateri.
Por çmimi i lartë dhe diapazoni i shkurtër i automjeteve elektrike janë disavantazhe që aktualisht po i pengojnë blerësit. Megjithatë, teknologjia në zhvillim mund të ndryshojë mënyrën se si mendohet se janë automjetet elektrike dhe ndoshta t’i bëjë ato më me kosto efektive.
Teknologjia e njohur si Vehicle2Grid, e shkurtuar si V2G (nga automjeti në rrjet) është një sistem që mundëson shkëmbimin e energjisë elektrike ndërmjet automjeteve dhe rrjetit elektrik kombëtar. Kjo do të thotë që ju mund të ngarkoni një bateri makine me energji elektrike të lirë, ta shisni atë në rrjet me një tarifë më të lartë dhe të fitoni para.
Duke qenë se 95 për qind e kohës, makinat janë të parkuara, ato janë perfekte për blerjen dhe shitjen e energjisë elektrike. Kjo është e një rëndësie thelbësore për rrjetin kombëtar të energjisë elektrike, i cili merr gjithnjë e më shumë energji nga burime të rinovueshme, si energjia e erës dhe diellit, dhe teprica që krijohet në mot me shumë erë ose me diell.
Dhe thjesht imagjinoni të ngarkoni makinën tuaj me energji nga panelet tuaja diellore. Ju mund ta shisni atë energji të lirë në rrjet për një diferencë të mirë, kanë treguar studimet. Kjo do të mundësohet nga teknologjia Vehicle2Home, e shkurtuar V2H (nga automjeti në shtëpi), një sistem për shkëmbimin e energjisë elektrike ndërmjet automjeteve elektrike dhe instalimeve në shtëpi (shtëpi ose apartament).
3. Sistemet e baterive për ruajtjen e energjisë
Sistemet e ruajtjes së energjisë së baterive po shtohen në të gjithë Britaninë. Unë vizitova një në Buckinghamshire, i cili u ndërtua në vetëm dhjetë muaj. Ai mund të furnizojë 300,000 shtëpi deri në dy orë në ditë dhe është një nga më të mëdhenjtë në Evropë.
Çmimet e magazinimit të energjisë në shkallë të gjerë vazhdojnë të bien dhe ekspertët vlerësojnë se deri në fund të dekadës do të ketë mjaft sisteme të tilla për të furnizuar me energji 18 milionë shtëpi në të gjithë Mbretërinë e Bashkuar. Kjo është një normë marramendëse rritjeje. Ekspertët besojnë se bateritë janë një hallkë kyçe në zinxhir, që do të lejojë arritjen e emetimeve neto zero në prodhimin e energjisë elektrike. “Nëse nuk keni një sistem apo pajisje për ruajtjen e energjisë, atëherë mund të keni vetëm një sasi të caktuar energjie të rinovueshme”, tha për BBC Peter Kevena, shefi ekzekutiv i Harmony Energy.
Kompania e tij instalon sisteme baterish me kapacitet të madh ruajtjeje në të gjithë Britaninë dhe Evropën. “Nëse në përzierjen energjitike do t’i shtohej energjia elektrike e ruajtur, do ta bënte shumë më të lehtë arritjen e qëllimit që energjia e rinovueshme të ketë pjesën më të madhe në prodhimin total të energjisë elektrike. Kështu që ka vend për përparim të madh në rrugën drejt emetimeve neto zero dhe teknikisht do të ishte e mundur që rrjeti kombëtar të jetë 100 për qind i gjelbër,” shton ai.
4. Gjykata troket në derë
Qartësia e interpretimit gjyqësor të ligjit të ndryshimeve klimatike është një arsye tjetër për t’u gëzuar. Në 12 muajt e ardhshëm, gjykatat do të shqyrtojnë një sërë padish të rëndësishme të ngritura për shkak të ndryshimit të kushteve klimatike. Çfarëdo që të vendosin gjyqtarët, do të jetë e qartë se çfarë është e ligjshme dhe kush është përgjegjës për rritjen e temperaturës.
Një nga paditë më të mëdha për ndryshimet klimatike është duke u zhvilluar aktualisht në Shtetet e Bashkuara. Qarku Multnomah, Oregon po kërkon pak më shumë se 48 miliardë dollarë dëme nga disa kompani të naftës dhe gazit, për shkak të supozimit të një valë të nxehtë të vitit 2021. Nëse gjykata vendos në favor të qarkut, fitorja do të kishte një rëndësi të madhe ligjore dhe financiare dhe mund të nxiste dhjetëra padi të tjera kundër prodhuesve të karburanteve fosile.
Paditë do të ishin të ngjashme me ato të ngritura kundër industrisë së duhanit. Një nga avokatët në këtë proces është Jeffrey Simon, i cili u bë i famshëm kur arriti të marrë dëmshpërblime të mëdha nga kompanitë farmaceutike në një proces gjyqësor civil.
Simon thotë se gjykatat po bëhen leva më e fuqishme në luftën kundër ndryshimeve klimatike, sepse mund të godasin financiarisht prodhuesit e lëndëve djegëse fosile. “E drejta procedurale civile në Shtetet e Bashkuara nuk lejon që të pandehurit të detyrohen të reduktojnë emetimet, por sigurisht që i lejon ata të mbahen përgjegjës për dëmin që kanë shkaktuar dhe shtrembërimin e fakteve që ka ngadalësuar përshtatjen ndaj pasojave,” tha ai për BBC.
5. Kur shpresa dhe historia të bëjnë të besosh
Arsyeja e pestë për të pritur me padurim ndryshimet klimatike është historia. Nëse i shikoni këto sfida nga një këndvështrim historik, mund të shihni vërtet se sa përparim është bërë në një kohë tepër të shkurtër. Kur u nënshkrua Marrëveshja e Parisit për ndryshimet klimatike tetë vjet më parë, në atë dokument nuk kishte asnjë fjalë për qymyrin, naftën dhe gazin, që janë burimet më të mëdha të gazrave që ngrohin planetin.
Tani që zyrtarë nga e gjithë bota po mblidhen në samitin COP28 në Dubai, ka shpresë se ata do të bien dakord që përfundimisht t’i japin fund përdorimit të lëndëve djegëse fosile këtë shekull. Kjo do t’i jepte botës një shans për të fituar betejën kundër rrezikut më të madh që kërcënon të gjithë.
