Gjyakata e Kolorados ka bërë histori me vendimin e marrë së fundmi ku ka përjashtuar ish- presidentin amerikan, Donald Trump nga fleta e votimit në zgjedhjet paraprake republikane në shtet për shkak të rolit të tij në sulmin në Capitol Hill më 6 janar 2021.
Sky News ka analizuar rrugën sesi u arrit deri në këtë vendim, i cili do të apelohet shumë shpejt nga avokatët e Trump në Gjykatën e Lartë të SHBA-së
Çfarë është vendosur?
Në nëntor, një gjykatës në Kolorado, i ngarkuar me gjykimin e përshtatshmërisë së Donald Trump si kandidat në zgjedhjet e shtetit, vendosi se Trump ishte përfshirë në kryengritje gjatë trazirave të Kapitolit të 6 janarit të 2021, por që presidentët nuk i nënshtrohen Seksionit 3 të Amendamentit të 14-të, sepse presidentët nuk janë “oficerë të Shteteve të Bashkuara”.
Megjithatë, mbrëmë, Gjykata e Lartë e Kolorados, e përbërë nga gjyqtarë të emëruar nga guvernatorët demokratë, ra dakord që Trump ishte përfshirë në kryengritje, por hodhi poshtë konstatimin e gjykatës së qarkut se presidenti nuk është një oficer i vendit që e zgjodhi atë. Dhe kështu emri i tij është hequr nga fleta e votimit të shtetit. Natyrisht, siç qëndron vendimi deri më tani, kjo nuk e pengon ish-presidentin të kandidojë përsëri në pjesën tjetër të SHBA.
Cili është amendamenti i 14-të?
Vendimi përqendrohet rreth një interpretimi të Seksionit 3 të Amendamentit të 14-të të Kushtetutës së Shteteve të Bashkuara. I shkruar pas Luftës Civile, ai ndalon çdo person që të mbajë poste federale ose shtetërore që ka bërë “betimin… për të mbështetur Kushtetutën e Shteteve të Bashkuara” por më pas është angazhuar në kryengritje ose rebelim kundër të njëjtës, ose ka dhënë ndihmë dhe mbështetje për këto kryengritje.
Çfarë pritet të ndodhë tani?
Donald Trump ka thënë se ai do të apelojë në Gjykatën e Lartë të Shteteve të Bashkuara në Uashington, ku ndodhen gjyqtarët më të lartë të vendit që janë në favor të tij falë emërimeve që ai bëri si president. Gjykata e Lartë e SHBA-së nuk është e detyruar ta marrë çështjen, por ka shumë të ngjarë që ta marrë.
Një argument kyç ligjor do të jetë nëse gjykimi në Kolorado shihet si një opinion politik – një vendim politik nga një gjykatë shtetërore liberale siç beson Trump – ose nëse është një gjykim i bazuar vetëm në ligjin kushtetues.
Gjyqtarët do të shqyrtojnë nëse është e përshtatshme heqja e Trump nga fleta e votimit pa një dënim penal – kujtojmë se ai nuk është dënuar për kryengritje, megjithëse ai u fajësua për këtë. Ata gjithashtu mund të marrin në konsideratë faktin që Amendamenti i 14-të nuk e emërton në mënyrë eksplicite pozicionin president, megjithëse thotë “ndonjë person”.
Sa e rëndësishme është Kolorado në garën kombëtare për president?
Jo shumë. Trump humbi zgjedhjet në këtë shtet në vitin 2016 por gjithsesi fitoi presidencën asokohe. Sondazhet këtë vit që vjen po tregojnë për një tjetër fitore në Kolorado për Partinë Demokratike të Joe Biden.
Por gjërat do të ndryshojnë, nëse edhe shtetet e tjera heqin Trump nga fletëvotimet e tyre.
Pra, a mund të ndjekin shtetet e tjera një precedent të vendosur nga Kolorado?
Varet se çfarë vendos Gjykata e Lartë e SHBA. Nëse mbështet vendimin e marrë nga Gjykata e Lartë e Kolorados, atëherë, po, shtetet e tjera mund të pasojnë dhe dominotë e Trump mund të fillojnë të bien. Por, gjykatat në Minesota dhe Michigan kanë refuzuar përpjekje të ngjashme ligjore për ta skualifikuar atë nga kandidimi.
Kur mund të vendosë Gjykata e Lartë e SHBA për këtë?
Duke supozuar se Gjykata e Lartë e SHBA-së e merr çështjen, mendohet se gjyqtarët e saj do të duhet të vendosin për të në javët e ardhshme. Urdhri i gjykatës së Kolorados nuk hyn në fuqi deri më 4 janar. Të nesërmen Kolorado shtyp fletët e votimit – me ose pa emrin e Donald Trump mbi të.
Cilat janë implikimet për politikën e përçarë të Amerikës?
I madh, me një fjalë. Mbështetësit e Trump në Kolorado do të argumentojnë se atyre u është hequr e drejta e të drejtës sepse nuk do të ishin në gjendje të votonin për kandidatin e tyre. Ata do të ngrenë pyetjen: A është e drejtë që një gjykatë të heqë aftësinë e votuesve për të votuar për dikë?
Pritet që mbështetësit e tij të zemërohen më tej nga ajo që ata e shohin si një komplot themelimi për të hequr njeriun e tyre. Veçanërisht, konkurrentët republikanë të Trump, të cilët do të përfitonin qartë nga largimi i tij, po argumentojnë se njerëzit, jo gjyqtarët, duhet të vendosin se kush duhet të jetë president.
Edhe disa demokratë tashmë po pyesin nëse kjo është me të vërtetë mënyra më e mirë për të mposhtur Trump. Edhe nëse është çështje kushtetuese, a nuk do të ishte më mirë që ish-presidenti të “mundej” në kutinë e votimit?
